Tang lễ là nghi thức mang đậm yếu tố tâm linh và phong tục truyền thống. Trong văn hóa người Việt, mỗi vật phẩm dâng cúng đều mang ý nghĩa sâu xa, ảnh hưởng đến linh hồn người đã khuất và sự bình an của người sống. Việc lựa chọn trái cây để đi viếng hay cúng trong đám tang không đơn thuần là hình thức, mà còn thể hiện sự kính trọng và tránh phạm điều kiêng kỵ theo quan niệm dân gian.
Trái cây trong lễ viếng không chỉ là vật phẩm cúng dường mà còn là thông điệp gửi gắm về sự chia buồn, cầu mong an nghỉ. Mỗi loại trái cây gắn liền với hình dáng, màu sắc, mùi vị, thậm chí là cách phát âm – đều có thể hàm chứa ý nghĩa may rủi, cát hung. Vì vậy, việc chọn sai trái cây có thể vô tình gây phản cảm hoặc hiểu nhầm.
Không ít trường hợp người đi viếng chọn trái cây theo cảm tính như chuối, đu đủ, xoài… vì tiện lợi hoặc đẹp mắt. Tuy nhiên, đây lại là những loại trái cây cấm kỵ trong đám tang do mang ý nghĩa tiêu cực. Sự vô tình này có thể gây hiểu lầm với gia quyến, ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm của tang lễ.
Quả dứa (thơm) thường có hình dáng gai góc, mùi thơm nồng và tên gọi dễ gây liên tưởng đến điều không may (“dứa” = “chứa” vận xui trong cách nói dân gian). Ngoài ra, mùi hương mạnh của dứa được cho là át đi mùi nhang khói linh thiêng trong không gian tang lễ. Vì những lý do này, dứa là loại trái cây nên tránh trong giỏ cúng viếng.
Chuối có âm đọc gần giống với từ “chúi”, mang nghĩa đi xuống trong tâm linh phương Đông. Hơn nữa, nải chuối thường xuất hiện trong mâm cỗ chúc Tết hoặc lễ hội, mang ý nghĩa sinh sôi, sum vầy – không phù hợp với không khí chia ly của tang lễ. Trong một số vùng, chuối là loại trái cây cấm kỵ trong đám tang vì thể hiện sự nhầm lẫn về nghi thức.
Trong khi đu đủ tượng trưng cho sự đầy đủ trong dịp lễ Tết, thì khi xuất hiện trong đám tang lại bị xem là “dư giả của dương thế” – không phù hợp. Cách phát âm “đu đủ” cũng bị liên tưởng đến việc thách thức sự thiếu vắng của người mất (“đã đủ người”). Quan niệm dân gian cho rằng đu đủ đi đám tang mang theo ngụ ý không tôn kính.
Âm “xoài” có thể bị hiểu lầm là “xài hết” hay “xuôi tay”, tạo cảm giác tiêu cực trong không gian tang lễ. Dù xoài là loại trái cây phổ biến, dễ mua, nhưng theo văn hóa miền Nam, xoài thường được xếp vào nhóm trái cây không nên mang đi đám tang vì thể hiện sự kết thúc. Đặc biệt, màu vàng của xoài chín cũng dễ khiến người khác liên tưởng đến lễ cưới, hội hè – đối lập với không khí tang thương.
Các loại trái cây như mít, sầu riêng, dứa… thường có mùi thơm mạnh, nếu không muốn nói là nồng nặc. Trong bối cảnh tang lễ – vốn cần sự tĩnh lặng, thanh thoát – thì mùi quá gắt có thể làm mất đi tính trang nghiêm. Nhiều gia đình cho rằng trái cây có mùi nồng làm vẩn đục không khí linh thiêng, cản trở linh hồn người đã khuất siêu thoát.
Trong ngũ hành, mùi hương quá mạnh thuộc tính Hỏa, có thể khắc chế yếu tố Thủy – vốn tượng trưng cho sự nhẹ nhàng, siêu thoát trong tang lễ.
Trong văn hóa Á Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, màu đỏ thường gắn liền với sự vui vẻ, cát tường, may mắn – thường xuất hiện trong lễ cưới, khai trương, sinh nhật. Tuy nhiên, chính điều này khiến màu đỏ trở thành màu sắc cấm kỵ trong tang lễ – vốn là sự chia ly và tiễn biệt. Trái cây đỏ như táo đỏ, sơ ri, dâu tây, thanh long ruột đỏ… nếu được đưa vào giỏ viếng sẽ gây hiểu nhầm, thậm chí bị xem là thiếu trang nghiêm hoặc thiếu tinh tế.
Tuy không bị cấm tuyệt đối như màu đỏ, nhưng trái cây màu cam (cam vàng, quýt đỏ, hồng giòn,...) lại thuộc nhóm màu sắc nóng, thường dùng trong dịp lễ Tết, chúc tụng, khai xuân. Việc chọn những loại trái cây có màu rực rỡ trong đám tang dễ gây ra sự phản cảm, vì tạo cảm giác “nổi bật” không cần thiết. Đám tang cần sự tĩnh lặng – mà màu sắc nóng như cam, vàng đậm, tím sen... dễ làm lệch tông nghi lễ.
Dưới đây là checklist phân loại màu sắc trái cây không nên dùng trong đám tang, giúp người đi viếng lựa chọn đúng đắn hơn:
Không nên chọn:
Nên chọn:
Lựu thường được xem là loại trái cây mang lại sự sung túc nhờ nhiều hạt, được ưa chuộng trong ngày Tết. Tuy nhiên, trong tang lễ, việc dùng quả lựu lại gây tranh cãi. Hạt lựu khi tách ra thường rơi vãi, vỡ vụn – mang hình ảnh không lành, dễ liên tưởng đến sự tan vỡ, chia lìa. Vì thế, dù là trái ngon và đẹp mắt, lựu vẫn bị nhiều gia đình truyền thống từ chối khi chọn trái cây viếng tang.
Na là loại trái cây ngọt, thường gắn liền với sự sinh sôi và phát triển. Tuy nhiên, từ “na” đôi khi bị hiểu là “nao núng” hay “nao sầu” – tạo cảm giác u uất, không phù hợp để làm quà chia buồn. Ngoài ra, na có nhiều mắt, vỏ thô và dễ vỡ, cũng khiến nhiều người liên tưởng đến sự rối rắm, bất ổn. Vì vậy, na không phải là lựa chọn khuyến nghị trong các giỏ trái cây đám tang, dù vị ngọt và hình thức hấp dẫn.
Một số dịch vụ trái cây sẵn vô tình ghép na vào giỏ lễ vì tính mùa vụ, khiến người mua không để ý và bị hiểu lầm trong tang lễ.
Nhiều người cho rằng trái cây khô như mơ, nhãn, nho,… lành tính hơn và có thể dùng thay thế. Tuy nhiên, trong tang lễ, trái cây tươi luôn được ưu tiên vì mang thông điệp rõ ràng hơn: thành ý, sự sống gửi tiễn sự ra đi. Trái cây khô thường gợi cảm giác cũ kỹ, lẫn lộn với lễ cúng tổ tiên, có thể gây hiểu sai nghi thức.
So sánh |
Trái cây tươi |
Trái cây khô |
---|---|---|
Ý nghĩa |
Biểu trưng cho sự thành kính hiện tại |
Dễ bị hiểu là đồ cúng lễ tổ tiên |
Cảm nhận khi dâng lễ |
Tươi mới, sạch sẽ |
Có thể gây cảm giác “qua loa” |
Mức độ phù hợp |
Cao – thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng |
Thấp – nếu không giải thích rõ ràng |
Lưu ý: Nếu dùng trái cây khô, nên ghi rõ trên thiệp hoặc hỏi trước gia chủ để tránh hiểu nhầm đáng tiếc.
Chọn trái cây đi viếng tang không phải là hình thức đối phó, mà là cách thể hiện lòng thành kính một cách đúng đắn và tinh tế. Hiểu được các loại trái cây cấm kỵ sẽ giúp bạn tránh những sai sót không đáng có, đồng thời ghi điểm trong mắt gia chủ về sự tôn trọng lễ nghi. Hãy luôn ưu tiên sự trang nhã, thanh tịnh và phù hợp phong tục khi chuẩn bị giỏ trái cây viếng tang.